De adviescommissie gebiedsgerichte aanpak stikstof Liefstinghsbroek (GGA) zoekt in opdracht van de provincie Groningen uit welke oplossingen er zijn om de stikstofgevoelige natuur in het Liefstinghsbroek in stand te houden en tegelijkertijd een toekomstbestendige positie te realiseren voor de landbouw. Stapsgewijs worden uitkomsten vertaald naar (tussen)adviezen aan de provincie.

Presentatie Natuuranalyse Liefstinghsbroek

De stand van zaken en 1e conclusies uit de natuuranalyse worden door Natuurmonumenten en de Provincie in een presentatie gedeeld met de Adviescommissie in verband met gesprek met Gedeputeerde over onderwerp METEN worden aanvullende vragen in volgende commissie verder besproken. De Natuuranalyse maakt onderdeel uit van de totale gebiedsanalyse. De gebiedsanalyse bestaat uit de volgende onderdelen: Actorenanalyse, Stikstofanalyse en Natuuranalyse. Eigenlijk zou de presentatie van de Natuuranalyse gecombineerd worden met een bezoek (excursie) aan het Liefstinghsbroek. Het bezoek van de commissie aan het Liefstinghsbroek en omgeving wordt nu gepland in het voorjaar 2022.

Hoofdlijn en samenvatting van de presentatie

Het Liefstinghsbroek is een oerbos dat al meer dan 500 jaar benoemd wordt als bos in de archieven. Het is ook het meest noordelijk gelegen natuurtype van ‘Beuken- eikenbos met hulst’ dat met name veel voor komt in Limburg. Bijzonder zijn ook de blauwgraslandjes (die deze naam dragen door de blauwe zegge die er in groeit). Ook is het Liefstinghsbroek aangewezen als nationaal bosreservaat.

Uit de presentatie komt naar voren dat de oude boskern van het bos ‘Beuken- eikenbos met hulst’ nog in goede staat is. Ook dat de herinrichting van het Ellesinghuizerveld doel en effect heeft gehad op vernatting in het bos. Hierdoor is wel het ‘Eiken-haagbeukenbos’ aan de randen qua kwaliteit verminderd omdat het zich aan moet passen aan de nattere omstandigheden. Door het vasthouden van meer regenwater ook extra verzuring opgetreden. Dit is middels het plaatsen van een extra stuwtje verholpen.

De kwaliteit van het blauwgrasland is sinds 2013 ook achteruit gegaan en kwalificeert op dit moment niet meer voor het N2000 habitattype. Verzuring (o.a.stikstof) en het ontbreken van basen(kalk)rijk grondwater is hiervoor één van de oorzaken. Uit het hydrologisch onderzoek moet blijken hoe dit hersteld kan worden. Er worden door de landbouw vragen gesteld over de kwaliteit van de natuur bij aanwijzing van N2000 en ook over de negatieve effecten van hoeveelheid ganzen(mest) in de omgeving van het Liefstinghsbroek. Uit de analyse blijkt dat in de omgeving van het Liefstinghsbroek wel goede potentie aanwezig is voor de Habitattypen.

De gedeputeerde haakt halverwege de presentatie aan bij de adviescommissievergadering. Richting gedeputeerde wordt aandacht gevraagd voor de mogelijke gevolgen van de plannen voor de uitbreiding van de waterwinning bij Sellingen.

Voorstel gefaseerde aanpak en landelijke pilot METEN

Voorzitter Rika Pot introduceert gedeputeerde met de voorliggende voorstellen rondom de gefaseerde aanpak en voorstel voor het opstarten van een pilot METEN. De adviescommissie is inmiddels een jaar aan de slag en stelt voor om voor het onderdeel METEN al eerder in het voorjaar van 2022 met een (tussen)advies te komen aan provincie en om richting zomer en ook daarna de adviesopdracht van de commissie te volgbrengen. Het METEN is als erg belangrijk punt naar voren gekomen in de commissie en wordt daarom versneld en naar voren gehaald om een meetplan op te stellen en een pilot voor het METEN te starten. Dit is van belang voor de stikstofanalyse en eventuele bronmaatregelen.

Voorgestelde aanpak pilot

Onafhankelijk wetenschapper Martin Scholten neemt de gedeputeerde mee met de voorgestelde aanpak voor de pilot het METEN van stikstof. Dat het METEN van stikstof ook oplossing biedt voor lokale MAATWERK oplossingen. De commissie wil net als voor bodem of waterkwaliteit toewerken naar monitoring van luchtkwaliteit. Er wordt voor de inhoud van de pilot gekeken om luchtkwaliteit te meten (stikstofconcentratie) met inzet op een uitgebreid (MAN) meetpunt van het RIVM en een grid van sensoren die concentratiemetingen kunnen verrichten bijvoorbeeld via TNO. De sensoren om ook ammoniak te kunnen meten zijn nog in ontwikkeling. Ook is het voorstel een combinatie te maken met op onderdelen aanvullende depositiemetingen.

Retorische vraag: is dit niet veel te uitgebreid voor de omvang van het Liefstinghsbroek? En wat zijn de kosten hiervoor? Wil gedeputeerde graag weten. Landelijk is vanuit advies Remkes aandacht gevraagd voor de gebiedsgerichte aanpak en het METEN van stikstof. Hier is na dit advies nog te weinig gevolg aan gegeven. Daarom is de gebiedsgerichte aanpak voor het Liefstinghsbroek waarbij gebiedspartners zowel natuur als landbouw met elkaar om tafel zitten van belang om tot echt gebiedsgericht MAATWERK te komen in plaats van LANDELIJKE GENERIEKE maatregelen. Het Liefstinghsbroek kan omdat het een klein gebiedje is als landelijk voorbeeld dienen voor andere en complexere gebieden. De globale kostenindicatie is ca. 6 - 8 honderdduizend euro en zal in afstemming met de verschillende betrokken organisaties nog concreter gemaakt worden. De meerkosten voor het METEN kunnen dan mogelijk als extra bijdrage vanuit het Rijk gevraagd worden.

De landbouw wordt door gedeputeerde om reactie gevraagd en bevestigen het belang van het METEN ook voor de draagvlak bij ondernemers in het gebied. Er speelt een groot onrechtvaardigheidsgevoel bij ondernemers. METEN is nodig voor helderheid en draagvlak. Als je niet meet dan werk je op basis van aannames. Vanuit commissie is wel van belang dat uitkomsten van de metingen aanvaard worden door de landbouw. Martin geeft aan dat het METEN nodig is en bijdraagt aan om te komen tot juist die maatregelen die echt werken. Al hoef je niet voor alle maatregelen te wachten op metingen, ook uit het hydrologisch onderzoek komen maatregelen die mogelijk wel al vast uitgevoerd kunnen worden.

Reactie gedeputeerde

De gedeputeerde geeft complimenten aan de commissie. Er is door de commissie voorgang geboekt en alle partijen zitten met een constructieve houding om tafel. Ook van belang de verbinding met achterbannen te houden. Fasering ja, maar ook voldoen aan de landelijke planning voor het opstellen van een gebiedsplan. Van belang voor zekerstellen van benodigde landelijke middelen. De landbouw: zit niet op landelijk geld te wachten en zoekt vooral duidelijkheid en perspectief. Hiervoor zijn mogelijk wel landelijke middelen voor nodig. Ook wil gedeputeerde zicht graag hard maken om de pilot METEN landelijk in onder de aandacht te brengen.

Om uit te vinden aan welke knoppen we kunnen draaien is nog niet eenvoudig en blijkt ook uit de presentatie van de natuuranalyse. Maar het is wel nodig om snel in beeld te krijgen want de natuur gaat op dit moment achteruit. Het is van belang dat de landbouw ook het gesprek aan wil gaan met de achterbannen. Dan is het van de Provincie uit ook van belang om helderheid te kunnen geven en oplossingen te bieden. Opdracht aan de commissie is om de opgave ook om niet te groot te maken en niet te wachten op alle uitkomsten voordat er resultaten geboekt worden.

Voorzitter geeft aan dat ze de terugkoppeling van gedeputeerde ervaart als een opdracht om verder te gaan op de voorgestelde weg wat betekent dat de commissie ook na de zomer van 2022 nog wel een opgave blijft houden. Dat we als commissie juist vol in blijven zetten op lokale gebiedsgerichte aanpak omdat we anders uitkomen op landelijke generieke maatregelen. De commissie stelt voor een biedbrief (flyer) op te stellen om de landelijke Pilot METEN onder de aandacht te kunnen brengen.

Wie zitten er in de commissie?

Voor de commissie is een onafhankelijk voorzitter gezocht. Dit is oud-burgemeester van Appingedam, Rika Pot. Om de objectiviteit in het traject te bewaken wordt de commissie ondersteund door onafhankelijk wetenschapper Martin Scholten. De commissie bestaat verder uit vertegenwoordiging van verschillende betrokken partijen in de omgeving van Liefstinghsbroek.

Partijen die in Westerwolde al tientallen jaren samenwerken aan nieuwe natuur, recreatie en een goede positie voor de landbouw. De commissie is te bereiken via voorzitter Rika Pot of secretaris Remo Rietman.