De adviescommissie gebiedsgerichte aanpak stikstof Liefstinghsbroek is (in opdracht van de provincie) aan het werk met de vraag welke oplossingen er zijn om de stikstofgevoelige natuur in het Liefstinghsbroek in stand te houden en tegelijkertijd een toekomstbestendige positie te realiseren voor de landbouw. De uitkomsten worden na de zomer van 2022 vertaald naar een advies aan de provincie.

Introductie door voorzitter

Er is veel gebeurd sinds 2 december, we hebben een nieuwe regering waarin onze gedeputeerde Henk Staghouwer als minister van LNV plaatsneemt. We hebben hem gefeliciteerd en veel succes gewenst. De nieuwe gedeputeerde is Johan Hamster. We zullen een kennismaking met hem inplannen.

Actualiteit stikstof

Olaf Slakhorst is programmaleider stikstof bij provincie en werkt ook voor de koepel IP0. Hij geeft een toelichting van de landelijke ontwikkelingen voor stikstof (de presentatie wordt gedeeld met de commissie). In het regeerakkoord is de volgende doelstelling opgenomen: 75% van de hectares stikstof gevoelige natuur in N2000-rgebieden moeten onder KDW liggen. Dit komt overeen met een emissiereductie van circa 50% in 2030. Alle sectoren dragen evenredig bij aan deze reductie. Er wordt ingezet op een gebiedsgerichte aanpak. Er is 25 miljard beschikbaar op basis van bestuurlijke afspraken met provincies, daarbij geldt een verbrede doelstelling (niet alleen stikstof, ook bijvoorbeeld water en klimaat).

Dit voorjaar zullen de gebiedsdoelen bekend worden gemaakt, waarna een proces opgezet wordt om medio 2023 gebiedsplannen vast te stellen.

Voor andere sectoren dan de landbouw geldt een generiek (landelijk) beleid. Voor de landbouw is een ruimtelijk keuze wel effectief. Daarvoor worden verschillende varianten verkend (kaasschaafmethode, zonering, maximale reductie van depositie). Olaf geeft een toelichting van de verschillende varianten. De varianten zijn geen beleid, maar bieden ondersteuning bij de keuze voor het vaststellen van de gebiedsdoelen.

De landelijke aanpak zal waarschijnlijk een combinatie van deze varianten worden. De adviescommissie merkt op dat we met de gebiedsgerichte aanpak goed aansluiten bij de ontwikkelingen maar de afstemming van de planning van beide trajecten aandacht vraagt. Daarnaast geeft de adviescommissie aan dat de ontwikkelingen snel gaan en dat het van groot belang is de lijntjes kort te houden en zorgvuldig met de achterban te communiceren. Er wordt afgesproken dat de commissie door Provincie vroegtijdig geïnformeerd wordt over eventuele gesprekken met de landbouw in het kader van de opkoopregeling. Prolander, provincie en onafhankelijk wetenschapper Martin Scholten zullen goed afstemmen zodat de adviescommissie steeds de meest actuele informatie krijgt.

Bezoek Derk Boswijk aan Liefstinghsbroek

Op 31 januari bezocht tweedekamerlid Derk Boswijk (CDA) het Liefstinghsbroek om zich te laten informeren over de gebiedsgerichte aanpak en ook de Pilot Maatwerk met Meetwerk. De aanwezige leden van de adviescommissie waren enthousiast over de bijeenkomst. De heer Boswijk toonde veel interesse. Er was een informele en goede sfeer.

Martin Scholten koppelt terug dat na het bezoek de heer Boswijk contact heeft gehad met beide ministers en hij zijn enthousiasme heeft overgebracht. Ook heeft de heer Boswijk zijn enthousiasme gedeeld met andere landbouwwoordvoerders.

Pilot Maatwerk met Meetwerk

De uitvoerende partijen zullen in februari in een werksessie het meetplan verder uitwerken. Het meetplan incl. begroting zal in maart aan de adviescommissie worden voorgelegd en daarna als advies ter besluitvorming aan Provincie worden aangeboden. Voor het Meetplan wordt een extra commissievergadering ingepland (vóór de excursie van 14 april). Een aanzet voor de governance van de pilot is met adviescommissie gedeeld. Voorzitter ziet dit als goede lijn om op voort te bouwen. Aandacht wordt gevraagd voor mee laten kijken van landelijke vertegenwoordigers van natuur/milieu en landbouw, zodat ook de aanpak en uitkomsten landelijk gedragen worden.

Natuuranalyse: uitkomsten eco-hydrologisch onderzoek

Toelichting door Mark Jalink van bureau KWR over resultaten en uitkomsten van het ecohydrologisch onderzoek Liefstinghsbroek (presentatie wordt gedeeld met de commissie). Het onderzoek richtte zich vooral op het blauwgrasland, maar ook voor de andere instandhoudingsdoelstellingen - de twee bostypen - gelden onderstaande conclusies en aanbevelingen. Het Blauwgrasland is door KWR verder onderzocht, zowel het grondwater als de bodemkwaliteit. Blauwgrasland heeft natte en voedselarme en matig zure omstandigheden nodig om te kunnen floreren. Door het plaatsen van een stuw in 2015 is het Blauwgrasland inderdaad natter geworden maar wel te zuur omdat er naast grondwater ook (zuur) regenwater vast wordt gehouden. Om de matig zure omstandigheden te verbeteren is (herstel van) een kalkrijke opwaartse grondwaterstroom (baserijke kwel) tot in de wortelzone nodig. Positief uit het onderzoek is dat er op verschillende plekken in het gebied ook kalk in de ondergrond is aangetroffen. Het basenrijke grondwater komt uit de (hogere) zandgronden in het Liefstinghsbroek en de omgeving (lokale kwel).

De toestroming van kalkrijk grondwater in de wortelzone wordt op dit moment belemmerd door een regenwaterlens in de wortelzone in het Liefstinghsbroek zelf en doordat het basenrijke grondwater uit de omgeving door drainerende sloten wordt afgevangen. Kansen voor natuurherstel zijn:

• Voorkomen dat teveel regenwater wordt vastgehouden (tbv. lagere zuurtegraad)
• Ontwatering verminderen door het dempen/verondiepen van enkele sloten (tbv. herstel lokale kwel)
• Vermindering van de stikstofdepositie (tbv. verarming / verschraling)

De bovenste twee maatregelen zijn eenvoudige maatregelen om de natuur te herstellen en weerbaarder te maken. Hierbij moet wel goed gekeken worden naar eventuele negatieve effecten op naburige (landbouw) percelen en moet doorgaans nog nader onderzocht worden hoe deze maatregelen effectief uitgevoerd moeten worden. De 3e maatregel wordt onderzocht in de Pilot ‘Maatwerk met Meetwerk’ waarbij de stikstof nauwkeuring gemeten gaat worden in het gebied.

De adviescommissie vraagt om een advies / voorstel uit te werken om volgende vergadering te bespreken. Ook aanvullende vragen en opmerkingen kunnen dan besproken worden.

Actorenscan

Adviescommissie gaat akkoord met voorstel voor afronding actorenscan op basis van uitkomsten 1e infoavond agrariërs eind februari.

Stikstofanalyse

De provincie heeft een actualisatie gedaan van de stikstofanalyse met de nieuwe versie van AERIUS. In de nieuwe versie zijn Data van 2019 toegevoegd en prognoses aangepast (nieuwe maatregelen tot en met mei 2020 zijn nu toegevoegd). Voor Liefstinghsbroek betekent het dat het doelbereik er goed uit ziet.  De provincie bouwt een website met informatie over stikstof (naar model van de provincie Drenthe). Deze website is vóór de informatieavond eind februari gereed.

Voorbereiding GGA FASE 2

Inventarisatie van maatregelen via participatiegesprek en keukentafelgesprekken

De voorstellen zijn aangepast waarbij het advies van de commissie is opgevolgd. Voorstel is om voor de keukentafelgesprekken eerst een informatieavond te organiseren. Iedereen is akkoord.

Communicatie

Op 17 februari wordt de website gelanceerd. Voor de lancering zal de adviescommissie de mogelijkheid krijgen de website te bekijken en akkoord te geven.

Wie zitten er in de commissie?

Voor de commissie is een onafhankelijk voorzitter gezocht. Dit is oud-burgemeester van Appingedam, Rika Pot. De commissie bestaat verder uit vertegenwoordiging van verschillende betrokken partijen in de omgeving van Liefstinghsbroek. Partijen die in Westerwolde al tientallen jaren samenwerken aan nieuwe natuur, recreatie en een goede positie voor de landbouw. De commissie is te bereiken via voorzitter Rika Pot of secretaris Remo Rietman.